-Μια γυναίκα με καρκίνο μαστού μπορεί να τρώει σόγια και προϊόντα της;
Η σχέση σόγιας και καρκίνου του μαστού είναι ίσως η πιο αμφιλεγόμενη, από τις σχέσεις των τροφών και των νοσημάτων… Για κάθε μελέτη που υποδεικνύει πως τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας διεγείρουν τη καρκινογένεση, υπάρχει μια άλλη μελέτη που καταλήγει στο αντίθετο… Το πρόβλημα όμως με αυτές τις μελέτες είναι πως αφορούν εργαστηριακά δεδομένα, επιδημιολογικά στοιχεία ή έρευνες σε πειραματόζωα. Και από αυτές τις μελέτες δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα. Μόνο μελέτες παρέμβασεις θα μπορούσαν να μας δώσουν σαφή απάντηση, αλλά κάτι τέτοιο είναι δύσκολο (μάλλον αδύνατον) να γίνει… Σημαντικό επίσης δεδομένο είναι πως η επίδραση των συστατικών της σόγιας είναι διαφορετική σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση από ότι μετά, όπως επίσης και σε γυναίκες που καταναλώνουν από μικρή ηλικία σόγια και δεν την υιοθέτησαν με τη μόδα των σούσι… Οι συστάσεις του Αμερικανικού Ινστιτούτου Έρευνας για τον καρκίνο (AICR), αλλά και 3 μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες (με πολύ πρόσφατη αυτή που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στο Cancer Epidemiol Biomarkers Prev) καταλήγουν πως οι γυναίκες με καρκίνο μαστού μπορούν να καταναλώνουν σόγια και προϊόντα της, σε ποσότητα περίπου 2 μερίδων ανά ημέρα (1 ποτήρι γάλα σόγιας είναι μια μερίδα). Η σύσταση αυτή δεν ισχύει για γυναίκες που κάνουν αντι-οιστρογονική θεραπεία, στις οποίες συστήνεται να μην καταναλώνουν προϊόντα σόγιας ή συμπληρώματα με ισοφλαβόνες.
-Πρέπει να παίρνει συμπληρώματα διατροφής μια γυναίκα με καρκίνο του μαστού;
Δεν είναι λίγες οι φορές που γυναίκες με καρκίνο μαστού, παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις σε φυλλικό οξύ, βιταμίνη Α, ψευδάργυρο και σίδηρο. Μάλιστα για το ψευδάργυρο, το φυλλικό οξύ και το σίδηρο, η όποια έλλειψη μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί και με μια απλή εξέταση αίματος. Αν και η φιλοσοφία του κλινικού διαιτολόγου είναι πως, οι όποιες ελλείψεις πρέπει να καλύπτονται από τη διατροφή, επειδή κάτι τέτοιο είναι συχνά δύσκολο να επιτευχθεί, η χρήση αξιόπιστων συμπληρωμάτων διατροφής, με την οδηγία πάντα του ειδικού, προτείνεται. Για παράδειγμα μια σημαντική έλλειψη φυλλικού οξέος είναι αδύνατο να καλυφθεί διατροφικά, όσο σπανάκι και αν φάμε, από τη στιγμή που η βιοδιαθεσιμότητα του φυλλικού από τις τροφές είναι πολύ μικρή.
-Ποια είναι η συνιστώμενη ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ για μια γυναίκα με καρκίνο μαστού;
Σε μια σχετικά πρόσφατη και έγκριτη επιστημονική έρευνα, που δημοσιεύτηκε το περασμένο Αύγουστο στην Journal of Clinical Oncology, φάνηκε πως ακόμα και η ήπια κατανάλωση αλκοόλ (3 με 4 ποτά εβδομαδιαίως , 1 ποτό = 1 ποτηράκι κρασί = 15 γρ. αλκοόλ) οδηγεί σε αύξηση του ενδεχομένου επανεμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 1,5 φορές, σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες και σε γυναίκες υπέρβαρες ή παχύσαρκες. Αν και επίσημες οδηγίες που να «απαγορεύουν» τη κατανάλωση αλκοόλ από αυτά τα γκρουπ γυναικών, δεν έχουν εκπονηθεί από κανένα επίσημο φορέα, η αποφυγή της κατανάλωσης αλκοόλ από παχύσαρκες και από εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο μαστού, αποτελεί πιθανόν το ζητούμενο. Γυναίκες φυσιολογικού σωματικού βάρους, καθώς και προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο μαστού, μπορούν να καταναλώνουν έως 15 γρ. αλκοόλ (1 ποτό) ημερησίως, εφόσον αυτό δεν τις οδηγεί σε θερμιδική εκτροπή. Κρατήστε επίσης πως γυναίκες με φυσιολογικά επίπεδα φυλλικού οξέος στο αίμα, φαίνεται να κινδυνεύουν λιγότερο από τις όποιες επιπτώσεις του αλκοόλ στο μαστό, σε σχέση με γυναίκες που παρουσιάζουν έλλειψη σε αυτή τη βιταμίνη…
-Ποιες τροφές θα πρέπει να καταναλώνονται κατά τη περίοδο των χημειοθεραπειών;
Για να προτείνουμε τι πρέπει να τρώει μια γυναίκα με τη συγκεκριμένη διάγνωση που υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία, πρέπει να γνωρίζουμε πρώτα από όλα τι παρενέργειες (αν και εφόσον) εμφανίζονται. Οι πιο συνηθισμένες παρενέργειες που εμφανίζονται με τη χημειοθεραπεία είναι οι αλλαγές στην όρεξη, που συχνά οδηγούν και σε αλλαγές στο βάρος, η αλλοίωση της γεύσης, η διάρροια, η δυσκοιλιότητα, η ναυτία και φυσικά μια γενική αδυναμία και ατονία. Από εκεί και πέρα πρέπει να συνυπολογιστούν τόσο οι ενεργειακές της ανάγκες (γίνεται με ειδικές μετρήσεις) όσο και το τρέχον επίπεδο θρέψης στο οποίο βρίσκεται (το διαπιστώνουμε επίσης με ειδικές εξετάσεις – μετρήσεις). Για να δώσουμε τώρα μια γενική οδηγία, θα πούμε πως κατά τη διάρκεια μιας χημειοθεραπείας σημαντική είναι η κάλυψη του οργανισμού με πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (προτιμήστε ψάρι, κοτόπουλο, αβγά, ημιαποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά – δοκιμάστε στρουθοκάμηλο!!).
-Ποιες τροφές πρέπει να αποφεύγει μια γυναίκα με διάγνωσή καρκίνο μαστού;
Ιδιαίτερη προσοχή και δραστική μείωση-αποφυγή πρέπει γίνει σε τροφές που εμπεριέχουν : · Trans λιπαρά οξέα (τηγανητές πατάτες fast food, ντόνατς, onion rings, ορισμένα είδη μπισκότων εμπορίου, ορισμένα είδη κρουασάν εμπορίου, ορισμένα είδη έτοιμων κέικ) · Βαριά τοξικά μέταλλα, όπως ο υδράργυρος, το κάδμιο και ο μόλυβδος που δυστυχώς μπορούμε να τα συναντήσουμε σε όποια τρόφιμο παράγεται και συλλέγεται από περιβάλλον επιβαρυμένο με αυτά τα μέταλλα (πχ ξιφίας λόγω επιβάρυνσης των θαλασσών και επειδή βρίσκεται πολύ ψηλά στη τροφική αλυσίδα, λαχανικών βολβών που καλλιεργήθηκαν σε επιβαρυμένο έδαφος, κλπ)
-Ποια πρέπει να είναι η διατροφή μιας γυναίκας με καρκίνο μαστού μετά τη διάγνωσή της;
Η έννοια της ισορροπημένης διατροφής αποκτά ιδιαίτερο νόημα μετά από μια τέτοια διάγνωση. Η ισορροπημένη διατροφή συνδυάζει αρμονικά τη θρέψη με τη τέρψη. Σε μια γυναίκα που καλείται να φανεί δυνατή και να παλέψει με μια κατάσταση από την οποία σίγουρα μπορεί να βγει νικήτρια, μείζονος σημασίας είναι τόσο η οργανική, όσο και η ψυχολογική της ισορροπία. Ως προς το πρώτο σκέλος λοιπόν, η υιοθέτηση των πιο κάτω αρχών είναι το ζητούμενο: · Υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σε ημερήσια βάση (κατά προτίμηση βιολογικών), · προτίμηση του ελαιολάδου ως βασική λιπαρή ουσία, · κατανάλωση, τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα, ψαριών (πλην ξιφία) και οσπρίων, · καθημερινή μέριμνα για κατανάλωση δημητριακών όσο το δυνατό λιγότερο επεξεργασμένων (ιδανικές επιλογές: αλεύρι Dinkel, βρώμη, αναποφλοίωτο ρύζι, πλιγούρι) · αραιή κατανάλωση κόκκινου κρέατος και προϊόντων αυτού (ιδιαίτερα αλλαντικών). Σημαντικό είναι επίσης να προσέξει ιδιαίτερα τη κατανάλωση αλκοόλ. Ως προς το δεύτερο σκέλος, αυτό της ψυχολογικής ισορροπίας, πρέπει να γίνει κατανοητό πως μικρές διατροφικές ατασθαλίες, που αν λείπουν δημιουργούν την αίσθηση της στέρησης (ιδιαίτερα στην εποχή μας) είναι ίσως επιβεβλημένες… Μην ξεχνάμε όμως πως οι ατασθαλίες αποτελούν την εξαίρεση, που κάνει πιο «βατή» τη διατροφική καθημερινότητα και όχι το κανόνα… Για παράδειγμα, 2 φορές την εβδομάδα γλυκό (επιλέξτε γλυκά που φτιάχνετε με δικά σας υλικά), στο πλαίσιο των πιο πάνω αρχών και με συνολικά ελεγχόμενες ποσότητες μερίδων είναι κάτι που δεν διαταράσσει τη διατροφική ισορροπία.
-Ποια είναι τα σημαντικότερα αίτια παθολογικού εκκρίματος που μπορεί να ανιχνευθούν με τη γαλακτοσκόπηση;
Η πιο συχνή αιτία είναι το ενδοπορικό θήλωμα, που είναι όμοιο με πολύποδα, η πορεκτασία (διάταση των πόρων) και στο 10% περίπου των περιπτώσεων ο καρκίνος του μαστού.
-Είναι επίπονη η γαλακτοσκόπηση; Ποια είναι η διαδικασία;
Η γαλακτοσκόπηση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία ή ελαφριά νάρκωση (μέθη). Η τεχνική είναι εντελώς ανώδυνη και διαρκεί από 5 έως 20 λεπτά ανάλογα με την περίπτωση. Πρόκειται για μια σύντομη διαδικασία κατά την οποία, ο πόρος που εκκρίνει υγρό διαστέλλεται, το γαλακτοσκόπιο διεισδύει στον πόρο και ο χειρουργός-μαστολόγος ελέγχει μέσω του μόνιτορ το εσωτερικό του. Αφού ολοκληρωθεί η οπτική εξέταση, χρησιμοποιείται ένα πολύ λεπτό βουρτσάκι, το οποίο εισέρχεται στον πόρο μέσω του γαλακτοσκοπίου και λαμβάνει δείγμα κυττάρων. Αυτό το μέρος της διαδικασίας ονομάζεται «βούρτσισμα του πόρου». Κατόπιν έγχυσης φυσιολογικού ορού μέσα στον πόρο, γίνεται η αναρρόφηση- «έκπλυση πόρου». Στη συνέχεια, γίνεται η κυτταρολογική εξέταση, με την τεχνική της υγρής φάσης (breast pap test-thinprep), ενώ για μεγαλύτερη ακρίβεια στη διάγνωση λαμβάνεται υγρό και από τη θηλή, με τη χρήση ειδικής αντλίας (mammary pump).
-Σε περίπτωση μονοπορικού εκκρίματος πως μπορούμε να ανιχνεύσουμε τη βλάβη;
Η βλάβη μπορεί να εντοπιστεί μέσω της γαλακτοσκόπησης, μιας πρωτοποριακής διαγνωστικής μεθόδου που βασίζεται στην ενδοσκοπική εξέταση, η οποία γίνεται με τη βοήθεια ενός μικρού εργαλείου, το οποίο εισάγεται στους πόρους και αυτό, ονομάζεται γαλακτοσκόπιο.
-Στην περίπτωση μονοπορικού εκκρίματος και μετά την απεικονιστική εξέταση τι πρέπει να γίνει;
Η κυτταρολογική εξέταση του εκκρίματος του πόρου και η οποία μοιάζει με εκείνη του τεστ ΠΑΠ, παρέχει μεγάλη ακρίβεια, ιδιαίτερα όταν συνδυαστεί με την τεχνική της έκπλυσης των πόρων, όπως ονομάζεται, η οποία επιτυγχάνεται μετά από έγχυση φυσιολογικού ορού.
-Ποιες απεικονιστικές εξετάσεις απαιτούνται σε περίπτωση μονοπορικού εκκρίματος;
Η μαστογραφία είναι μεν η εξέταση «πρώτης γραμμής», ωστόσο στις περιπτώσεις εκκρίματος από τη θηλή παρουσιάζει χαμηλή ευαισθησία. Αντίθετα, η γαλακτογραφία (απεικόνιση των γαλακτοφόρων πόρων με σκιαγραφικό υλικό) μπορεί να βοηθήσει στη διά-γνωση της τοπογραφίας της βλάβης και της μορφής της. Το 3D υπερηχογράφημα παρέχει μεγάλη ακρίβεια στην εντόπιση των βλαβών στους πόρους. Πιο σπάνια, η μαγνητική γαλακτογραφία είναι χρήσιμη.
-Τι πρέπει να κάνω σε περίπτωση που το έκκριμα προέρχεται από έναν πόρο;
Η περίπτωση αυτή απαιτεί διερεύνηση, λόγω της πιθανότητας να συνδέεται με κακοήθεια. Εάν παρατηρήσετε έκκριμα από ένα μόνο πόρο, θα πρέπει να εξεταστείτε βάσει των οδηγιών που θα σας δώσει ο μαστολόγος σας, με σκοπό τον αποκλεισμό κακοήθειας στο μαστό.
-Τι πρέπει να κάνω εάν παρατηρώ έκκριμα και από τους δύο μαστούς, χωρίς ωστόσο να είμαι έγκυος ή θηλάζουσα;
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται γαλακτόρροια. Μπορεί να οφείλεται σε ορμονικές διαταραχές, όπως για παράδειγμα την αύξηση των ορμονών ή ακόμη τον υποθυρεοειδισμό. Ωστόσο, για το έκκριμα των θηλών μπορεί να ευθύνονται, είτε κάποια φαρμακευτική αγωγή (π.χ. αντισυλ-ληπτικά, αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά κλπ.), είτε το άγχος της καθημερινότητας.
-Είναι φυσιολογικό να έχω έκκριμα από τη θηλή;
Το έκκριμα από τη θηλή θεωρείται φυσιολογικό από τον 6ο μήνα της εγκυμοσύνης και κατά το θηλασμό, καθώς και ένα χρόνο μετά το θηλασμό, αρκεί να προέρχεται και από τους δύο μαστούς και να είναι γαλακτώδες. Αντίθετα, όταν το έκκριμα αφορά μόνο τον έναν μαστό, έναν πόρο ή όταν είναι αιματηρό ή ορώδες, θεωρείται παθολογικό και χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
-Υπερφόρτωση μαστών ή μαστίτιδα; Ποια είναι η βασική τους διαφορά;
Η βασική διαφορά μεταξύ αυτών είναι η πυρετική κίνηση που παρατηρείται στην μαστίτιδα. Η υπερφόρτωση των μαστών μπορεί να εξελιχθεί σε μαστίτιδα, αν δεν ληφθούν εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα.  Η στασιμότητα του γάλακτος στο μαστό είναι  που δημιουργεί την υπερφόρτωση. Έτσι, η θεραπεία που συστήνεται είναι ο μητρικός θηλασμός και η παροχέτευση του γάλακτος.
-Προστατεύει ο μητρικός θηλασμός από τον καρκίνο του μαστού;
Είναι αλήθεια πως ο μητρικός θηλασμός δρα προστατευτικά. Όμως, η επίδραση του είναι μικρή και πολύ σημαντικός παράγοντας για να πούμε ότι προστατεύει είναι το χρονικό διάστημα που θηλάσατε. Δηλαδή όσο περισσότερο διάστημα θηλάσατε,  τόσο μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού.  Επίσης, μέσα στο διάστημα αυτό, ο θηλασμός θα πρέπει να είναι αποκλειστικός,  δηλαδή χωρίς την παράλληλη χρήση ξένου γάλακτος.
-Είναι ασφαλές να θηλάζω το μωρό μου κατά την διάρκεια της χημειοθεραπείας;
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα μέχρι σήμερα δημοσιευμένα επιστημονικά δεδομένα, ο μητρικός θηλασμός κατά την διάρκεια της χημειοθεραπείας καλό είναι να αποφεύγετε και να σταματά  μέχρι να μεταβολιστούν (αποβληθούν)  πλήρως  από τον οργανισμό τα φάρμακα.
-Μπορώ να θηλάσω το μωρό μου μετά από χειρουργική επέμβαση στο μαστό;
Είναι εφικτό, όταν η χειρουργική επέμβαση  που έχει πραγματοποιηθεί στο μαστό, ήταν βιοψία μαστού ή αφαίρεση καλοήθους όγκου του μαστού. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι η ποσότητα του μητρικού γάλακτος που παράγεται από το χειρουργημένο μαστό διαφέρει από τον μη χειρουργημένο.  Πιο συγκεκριμένα, όσο πιο κοντά στην θηλή είναι η επέμβαση και όσο μεγαλύτερο μέρος του μαστού έχει αφαιρεθεί, τόσο περισσότερο επηρεάζεται η παραγωγή του γάλακτος.
-Τι είναι η τομοσύνθεση ;
Η τομοσύνθεση είναι μια τρισδιάστατη τεχνολογία απεικόνισης μαστού κατά την οποία λαμβάνονται πολλαπλές λήψεις και δίνεται δυνατότητα τόμων του μαστού με πάχος τομής 1 χιλιοστού. Η εξέταση διαρκεί ελάχιστα παραπάνω σε σχέση με αυτήν της ψηφιακής μαστογραφίας και η δόση της ακτινοβολίας που δέχεται η εξεταζόμενη παραμένει χαμηλή και ασφαλής. Οι παραγόμενες εικόνες συλλέγονται από τον ακτινολόγο, ο όποιος τις επεξεργάζεται σε συνδυασμό με το ιστορικό και την προηγούμενη μαστογραφία με σκοπό την τελική διατύπωση της απάντησης. Ύστερα από περίπου ένα χρόνο από την έγκριση της τομοσύνθεσης από τον Αμερικανικό Οργανισμό φαρμάκων και τροφίμων (FDA), έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες που συγκρίνουν την ψηφιακή μαστογραφία με την τομοσύνθεση ως προς την διαγνωστική τους αξία. Φαίνεται λοιπόν πως η τομοσύνθεση πλεονεκτεί έναντι της ψηφιακής μαστογραφίας στους πυκνούς μαστούς και κατ’ επέκταση σε νεαρές ηλικίες χάριν της ικανότητα της να διεισδύει στο μαστικό παρέγχυμα. Επίσης, σε πολλές έρευνες η τομοσύνθεση καταφέρνει να μειώσει μέχρι και να μηδενίσει τις απαντήσεις με ψευδώς θετικό αποτέλεσμα δηλαδή αν η απάντηση της τομοσύνθεσης είναι θετική υπάρχει πολύ μικρό ποσοστό ακόμα και μηδενικό να είναι λανθασμένη. Έτσι, το ποσοστό ανίχνευσης του καρκίνου του μαστού αυξάνεται και το ποσοστό των βιοψιών μειώνεται. Από την άλλη πλευρά, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε ότι η τομοσύνθεση φαίνεται σε κάποιες εργασίες να μειονεκτεί ως προς την ανίχνευση των μικροαποτιτανώσεων- μικροασβεστώσεων (συσσώρευση αλάτων) κάτι για το οποίο δεν ευθύνεται ο ακτινολόγος αλλά η κατασκευή του μηχανήματος της τομοσύνθεσης, όπου και γίνονται προσπάθειες να ξεπεραστεί. Συμπερασματικά, η τομοσύνθεση αποτελεί μια εξέταση που ήρθε να συμπληρώσει τη μαστογραφία και στοχεύει στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και συνιστάται να γίνεται μια φορά το χρόνο από την ηλικία των 40 ετών.
-Πόσο καιρό μετά το τέλος της θεραπείας για τον καρκίνο του μαστού επιτρέπεται η εγκυμοσύνη;
Η τρέχουσα ιατρική σύσταση για τις προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο του μαστού είναι η αναμονή για δύο χρόνια μετά τη θεραπεία, πριν την επίτευξη μελλοντικής σύλληψης. Ωστόσο, σε περίπτωση προχωρημένου σταδίου αυτό το χρονικό διάστημα μπορεί να παραταθεί. Έχει παρατηρηθεί ότι μια εγκυμοσύνη μετά από εμφάνιση καρκίνου του μαστού, όχι μόνο δεν βλάπτει, αλλά μπορεί να καλυτερεύσει την πρόγνωση.
-Ποια η αντιμετώπιση σε περίπτωση καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια της κύησης;
Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού στη διάρκεια της κύησης είναι 1 σε κάθε 3.000 κυήσεις. Η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια της κύησης βασίζεται κυρίως στη χειρουργική επέμβαση και τη χημειοθεραπεία (με εξαίρεση το πρώτο τρίμηνο της κύησης, λόγω της αυξημένης πιθανότητας αυτόματης αποβολής, τερατογένεσης ή εμβρυϊκών δυσπλασιών). Παράλληλα, η αντιμετώπιση στοχεύει στη διατήρηση της εγκυμοσύνης (καθώς η διακοπή της δεν φάνηκε να έχει κανένα πλεονέκτημα στη θεραπεία του εντοπισμένου καρκίνου του μαστού), αλλά και στη διατήρηση της γονιμότητας και της λειτουργίας των ωοθηκών. Η ακτινοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία μπορούν να  πραγματοποιηθούν μετά τον τοκετό. Σε κάθε περίπτωση, η αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού στηρίζεται στην εξατομίκευση.
-Ποιοι είναι οι τρόποι διερεύνησης σε ψηλαφητό εύρημα του μαστού κατά τη διάρκεια της κύησης;
Σε ύπαρξη ψηλαφητού ευρήματος στον μαστό κατά τη διάρκεια της κύησης, απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση, η οποία επιτυγχάνεται κυρίως χάρη στη χρήση των απεικονιστικών εξετάσεων. Συγκεκριμένα, το υπερηχογράφημα μαστών, το οποίο χαρακτηρίζεται από υψηλή ευαισθησία και ειδικότητα, θεωρείται ως η μέθοδος «πρώτης γραμμής» για την αξιολόγηση μιας ψηλαφητής μάζας στον μαστό, τόσο κατά τη διάρκεια της κύησης, όσο και κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Αν και η συμβατική δισδιάστατη μαστογραφία θεωρείται ασφαλής (<50 mrads) και μπορεί να πραγματοποιηθεί με την κατάλληλη προστασία της κοιλιακής χώρας, εντούτοις, έχει περιορισμένη διαγνωστική αξία κατά τη διάρκεια της κύησης, λόγω της αυξημένης πυκνότητας των μαστών. Η μαγνητική τομογραφία (MRI) δεν συνιστάται, λόγω της έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με την καταλληλότητα του γαδολινίου κατά την κύηση. Ωστόσο, αν κρίνεται ως απαραίτητη, μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την παρουσία σκιαγραφικού υλικού. Η παρακέντηση του ευρήματος με λεπτή βελόνα (FNA) δεν αποτελεί αξιόπιστη τεχνική στη διάρκεια της κύησης. Αντιθέτως, η διαδερμική βιοψία (core biopsy) συνιστάται.
-Σε ποιες περιπτώσεις πραγματοποιείται ταχεία βιοψία ;
Η ταχεία βιοψία έχει σκοπό να αναδείξει άμεσα την καλοήθεια ή την κακοήθεια ενός όγκου και βοηθά τον Χειρουργό να γνωρίζει άμεσα την εξέλιξη της χειρουργικής  επέμβασης   πραγματοποιώντας εάν χρειαστεί  μεγαλύτερη εκτομή  και δειγματοληψία από τους λεμφαδένες  στον ίδιο χειρουργικό χρόνο χωρίς να υποβληθεί η γυναίκα σε δεύτερη επέμβαση (εφόσον το αποτέλεσμα της ταχείας δείχνει κακοήθεια). Η αξιοπιστία της ταχείας βιοψίας είναι πολύ μεγαλύτερη σε εξειδικευμένα κέντρα όπως στο Μαιευτήριο ΡΕΑ  και αγγίζει το 95%. Σε όλες τις περιπτώσεις ακολουθεί και ιστολογική εξέταση η οποία επιβεβαιώνει οριστικά  το αποτέλεσμα της ταχείας βιοψίας.
-Tι είναι η βιοψία ογκιδίου μαστού με HOOK;
Είναι η αφαίρεση μορφώματος (ογκίδιο, περιοχή με μικροαποτιτανώσεις, περιοχή με διαταραχή της αρχιτεκτονικής) μετά από τοποθέτηση συρμάτινου οδηγού-HOOK. Η διαδικασία λαμβάνει χώρα στο Τμήμα Μαστού στο Ακτινοδιαγνωστικό Εργαστήριο  όπου υπό μαστογραφική καθοδήγηση τοποθετείται διαδερμικά η βελόνα η οποία φέρει το συρμάτινο άγκιστρο  στον μαστό στο σημείο που πρέπει να γίνει η βιοψία. Η ανωτέρω διαδικασία δεν απαιτεί ιδιαίτερη τοπική  αναισθησία διότι δεν είναι επώδυνη. Στην συνέχεια ο Χειρουργός –Μαστολόγος  πραγματοποιεί στο χειρουργείο υπό νάρκωση μια πολύ μικρή τομή (κάτω από 2εκ.) συνήθως γύρω από την θηλή ή στην μασχάλη (για λόγους αισθητικής) , ακολουθεί το σύρμα αφαιρώντας την αντίστοιχη περιοχή  και γίνεται εσωτερική ραφή με απορροφήσιμα  ράμματα. Η γυναίκα μπορεί να εξέλθει από το νοσοκομείο 3 ώρες μετά την επέμβαση  και επανέρχεται στις καθημερινές  της δραστηριότητές μετά από 2 με 3 ημέρες. Οι επεμβάσεις στον μαστό μετεγχειρητικά έχουν πολύ καλή έκβαση και στο μεγαλύτερο ποσοστό τους είναι ανώδυνες.
-Τα μαλλιά πέφτουν με τη χημειοθεραπεία;
Το αν θα πέσουν ή όχι τα μαλλιά εξαρτάται κυρίως από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται και που είναι διαφορετικά, ανάλογα με την περίπτωση. Τα μαλλιά μετά το τέλος της χημειοθεραπείας έτσι και αλλιώς ξαναβγαίνουν. Τα φρύδια δεν πέφτουν. Στις περιπτώσεις όμως που έχουμε αλωπεκία εκτός από τη σωστή ενημέρωση, χρειάζεται προσωρινά μια καλή περούκα.
Υπάρχει και η λύση της λεγόμενης κάσκας που φοριέται κατά την διάρκεια της ΧΜΘ και που παρέχει προστασία από το πέσιμο των μαλλιών σε ποσοστό 75%,προσφέροντας στις περισσότερες περιπτώσεις ένα καλό αποδεκτό αποτέλεσμα.
-Τι είναι το port (Potracath).
Είναι ένας καθετήρας μακράς διάρκειας. Το ένα του άκρο μέσω μεγάλης φλέβας του λαιμού, συνήθως της υποκλείδιας φτάνει, πρακτικά στον δεξιό κόλπο της καρδιάς. Το άλλο του άκρο "ενταφιάζεται" υποδόρια δηλαδή κάτω από το δέρμα σε κάποιο σημείο μπροστά και ψηλά στο θώρακα σε κάποια απόσταση από την κλείδα. Σε εκείνο το σημείο έχει ένα μικρό μπαλόνι, το τύμπανο, που εύκολα μπορει να το εντοπίσει με ψηλάφηση ο Παθολόγος Ογκολόγος. Τρυπώντας ανώδυνα το τύμπανο με μία ειδική βελόνα έχουμε άμεση πρόσβαση σε φλέβα μεγάλης ροής και μπορούμε να κάνουμε αιμοληψία ή να χορηγήσουμε υγρά ενδοφλέβια, ΧΜΘ ή αίμα κλπ.
Συστήνεται όταν ο ασθενής δεν έχει καλές φλέβες ή χορηγείται φάρμακο καυστικό για τις φλέβες, όπως οι ανθρακυκλίνες ή πρόκειται να δοθεί ΧΜΘ μεγάλης διάρκειας π.χ. με συσκευή αντλία για να τη λαμβάνει ο ασθενής στο σπίτι του.
-Είναι αποτελεσματική η χημειοθεραπεία (ΧΜΘ)στον καρκίνο του μαστού;
Χρησιμοποιούμε πάντα μια ΧMΘ που έχει αποδειχθεί από μελέτες και προηγούμενη εμπειρία ότι είναι αποτελεσματική στη πλειοψηφία των ασθενών για κάθε συγκεκριμένη περίπτωση της νόσου. Τα φάρμακα αλλά και οι συνδυασμοί φαρμάκων για κάθε περίπτωση συστήνονται από μεγάλες Επιστημονικές εταιρείες και έχουν εγκριθεί από οργανισμούς αντίστοιχους του Ελληνικού ΕΟΦ τόσο στην Ευρώπη, όσο και στις ΗΠΑ. Αυτό που καλά γνωρίζουμε είναι ότι η ΧΜΘ που χορηγούμε είναι αποτελεσματική για τη πλειοψηφία των ασθενών και το στάδιο της νόσου στους οποίους απευθύνεται.
-Καρκίνος μαστού, πότε γίνεται χημειοθεραπεία;
H ΧΜΘ στον καρκίνο του μαστού τις περισσότερες φορές  χορηγείται προληπτικά, αμέσως μετά από τη χειρουργική αφαίρεση ενός όγκου με σκοπό την εξουδετέρωση τυχόν κακοήθων κυττάρων που υπάρχουν κάπου στον οργανισμό και δεν είναι δυνατό να εντοπισθούν με τις εργαστηριακές εξετάσεις που έχουμε στην διάθεση μας. Έτσι μειώνεται ή μηδενίζεται η πιθανότητα επανεμφάνισης της νόσου. Μερικές φορές η ΧΜΘ χορηγείται προεγχειρητικά με σκοπό να μικρύνει τον όγκο, ώστε να είναι πιο εύκολη η εγχείρηση που ακολουθεί. Τέλος, η ΧΜΘ χορηγείται και όταν η νόσος είναι γενικευμένη και δεν μπορεί ή δεν χρειάζεται να εφαρμοστεί άλλος θεραπευτικός χειρισμός (χειρουργείο, ακτινοθεραπεία).
-‘Ινοκυστική Μαστοπάθεια’. Αυτά που πρέπει να ξέρετε… για τις “ινοκυστικές” αλλοιώσεις του μαστού.
Οι «οζώδεις»  και ευαίσθητοι ψηλαφητά μαστοί είναι πολύ συχνά ευρήματα στις γυναίκες που στο παρελθόν αποδόθηκαν σε μια κατάσταση που ονομάστηκε «ινοκυστική μαστοπάθεια (ΙΜ)». Ωστόσο, ο όρος ΙΜ είναι ανακριβής αφού ουσιαστικά αναφέρεται σε μια «φυσιολογική» κατάσταση που αφορά πολλές γυναίκες (μέχρι και το 50%) της αναπαραγωγικής ηλικίας (συνήθως έως 50 ετών) χωρίς πάθηση του μαστού. Η κατάσταση αυτή είναι συνήθως η φυσιολογική απάντηση στις ορμονικές μεταβολές στη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Ωστόσο, ιστολογικά, οι καλοήθεις αλλοιώσεις-βλάβες του μαστού ταξινομούνται σε 3 κατηγορίες ανάλογα με τον κίνδυνο που έχει κάθε μια για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού: 1) Βλάβες χωρίς υπερπλασία(χωρίς πολλαπλασιασμό κυττάρων), 2) Βλάβες με υπερπλασία χωρίς ατυπία (με πολλαπλασιασμό φυσιολογικών κυττάρων) και 3) Βλάβες με άτυπη υπερπλασία (με πολλαπλασιασμό παθολογικών κυττάρων). Βλάβες χωρίς υπερπλασία (χωρίς πολλαπλασιασμό κυττάρων). Αυτές σχηματίζονται όταν το περιεχόμενο των αδενοκυψελών (η ανατομική “μονάδα” του μαστικού αδένα) δεν μπορεί να παροχετευθεί. Έτσι μπορεί να γίνει διάταση των αδενοκυψελών, σχηματισμός κύστης ή κύστεων και γύρω από αυτές τις κύστες να υπάρξει φλεγμονώδης αντίδραση. Ενδεχομένως, αυτές οι κύστες να είναι ψηλαφητές. Βλάβες με υπερπλασία χωρίς ατυπία (με πολλαπλασιασμό φυσιολογικών κυττάρων). Η ελαφρά υπερπλασία χαρακτηρίζεται από διάταξη των (επιθηλιακών) κυττάρων των αδενοκυψελών και των γαλακτοφόρων πόρων σε 3-4 στιβάδες. Η μέτρια υπερπλασία χαρακτηρίζεται από διάταξη των κυττάρων των αδενοκυψελών και των γαλακτοφόρων πόρων σε περισσότερες από 4 στιβάδες. Η υπερπλασία μπορεί να καταλήξει σε «γέμισμα»και «φράξιμο» των αδενοκυψελών και του αυλού των μικρών πόρων από κύτταρα. Στους μεγάλους γαλακτοφόρους πόρους, η σημαντική τοπική υπερπλασία μπορεί να καταλήξει στον σχηματισμό μιας ορατής άθροισης κυττάρων: “ογκίδιο θήλωμα” ( papilloma)  μέσα στον γαλακτοφόρο πόρο. Χαρακτηριστικό εύρημα του θηλώματος είναι η έκκριση της θηλής (μέχρι και στο 80% των περιπτώσεων) που συχνά είναι αιματηρή ή ορώδη. Ακόμα και σε νέες γυναίκες, χρειάζεται συνήθως χειρουργική διερεύνηση ( επέμβαση πυραμιδεκτομή–μικροδολιχεκτομή) και όχι απλώς κλινική «βεβαιότητα» περί της καλοήθους φύσης της έκκρισης. Τα θηλώματα είναι ποικίλου μεγέθους, έχουν συνήθως σχήμα στρογγυλό ή λοβώδες, παρουσιάζουν ευρεία ή μισχωτή βάση, εντοπίζονται σε οποιοδήποτε τμήμα του μαστού με συνηθέστερη εντόπιση πίσω από τη θηλή, μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά και δεν συνοδεύονται συνήθως από ψηλαφητή μάζα. Ωστόσο, αν το θήλωμα είναι >1 cm μπορεί να είναι ψηλαφητό. Η ύπαρξη πολλών θηλωμάτων ονομάζεται θηλωμάτωση ( Papillomatosis), που συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο σε καρκίνου μαστού. Η παρουσία μέτριας υπερπλασίας  συνεπάγεται επίσης με  μικρή αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού αργότερα. Στα ενδοκυστικά θηλώματα, αιματηρή ροή υπάρχει μόνο σε επικοινωνία μεταξύ της κύστης και του γαλακτοφόρου πόρου, ενώ τα υπόλοιπα κλινικά ευρήματα είναι εκείνα της κύστης. Όταν γίνει παρακέντηση της κύστης και αναρρόφηση αιματηρού υγρού, πρέπει να γίνει προεγχειρητική διαφορική διάγνωση μεταξύ ενδοκυστικού θηλώματος και «θηλωματώδους καρκίνου» με κυτταρολογική εξέταση του εκκρίματος. Η αντλία αναρρόφησης  ( Zervoudis`s mammary pump), δημοσιευμένη στο αμερικανικό ιατρικό  περιοδικό “The Breast Journal ,2003”, αυξάνει περίπου 5 φόρες παραπάνω την διάγνωση του εκκρίματος , συγκριτικά με την απλή εξέταση του εκκρίματος μετά από πίεση της θηλής. Η θεραπευτική αντιμετώπιση του ενδοαυλικού θηλώματος είναι η αφαίρεση του πάσχοντος πόρου. Με λεπτή μύλη γίνεται καθετηριασμός του πόρου από τον οποίο προέρχεται το έκκριμα και έγχυση χρωστικής για τη σκιαγράφηση του πόρου. Στη συνέχεια, μετά από ακινητοποίηση της θηλής, γίνεται τομή επί (ή περί) της θηλής με λεπτή λάμα και αφαίρεση του χρωματισμένου πόρου ( Πυπαμιδεκτομη, “Transnipple pyramidectomy”, European Journal of Gynecological Oncology, 2007, Zervoudis S, Iatrakis G, Navrozoglou I et al. Στην ίδια κατηγορία (της υπερπλασίας) ανήκουν η αδένωση (υπερπλασία και υπερτροφία των λοβίων του μαστού) και η σκληρυντική αδένωση (με παράλληλη ίνωση του υποστρώματος των λοβίων του μαστού). Βλάβες με άτυπη υπερπλασία (με πολλαπλασιασμό παθολογικώνκυττάρων). Εδώ περιλαμβάνεται η άτυπη υπερπλασία του επιθηλίου των μικρών πόρων και των λοβίων του μαστού, που σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου (πορογενούς ή λοβιακού καρκίνωμα) του μαστού. Οι άτυπες υπερπλασίες χαρακτηρίζονται από αυξημένο κίνδυνο καρκίνου όχι μόνο στον ίδιο μαστό αλλά και στον άλλο. Η κατάσταση αυτή επομένως είναι δείκτης προδιάθεσης για κακοήθεια. Γενικότερα, ο κίνδυνος καρκίνου σχετίζεται κυρίως με το οικογενειακό ιστορικό και την ηλικία της γυναίκας. Αντιμετώπιση- Θεραπεία. Οι καλοήθεις περιπτώσεις με κυστικά στοιχεία δεν χρειάζονται αντιμετώπιση. Ωστόσο, αν η γυναίκα παραπονείται για σχετική συμπτωματολογία θα μπορούσαν να προταθούν κάποια σκευάσματα με ενδεχομένως, καλή αποτελεσματικότητα. Εδώ υπάγεται πολλες ουσίες ανάλογα με την μορφή της ινοκυστικής αλλαγής ( μαστοπάθειας) : Dong Quai, Agnus castus vitex, vitamine B6, vitamine E, Magesium, Black Cohosh, Natural diuretics, Progesterone cream, Bromocryptin, Lesuride, Cabergoline … κλπ . Σε ήπιες μορφές προτιμείται   ένα φυσικό και «ασφαλές» βοτανικό φάρμακο που βοηθά στη σχετική συμπτωματολογία αν αυτή εντάσσεται στα πλαίσια του προεμμηνορυσιακού συνδρόμου. Επίσης πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τα ευεργετικά αποτελέσματα του ελαίου του νυχτολούλουδου (evening primrose oil) στις προηγούμενες περιπτώσεις. Το έλαιο νυχτολούλουδου είναι μια εξαιρετική πηγή για λινελαϊκό οξύ GLA. Φάνηκε, πράγματι, να ανακουφίζει τις γυναίκες με σοβαρή μαστοδυνία σε ποσοστό >70%. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί κε πιο ισχυρή θεραπεία με Προγεσταγόνα ( Progestins), SERMS ( Tamoxifene, Torimefene) , Danazol, LH-RH analogues … κλπ. Ο Μαστολόγος θα καθορίσει την θεραπεία ανάλογα με την μορφή της μαστοπάθειας και την συμπτωματολογίας, επίσης συμβουλεύεται συγκεκριμένη δίαιτα ( μείωση της καφεΐνης και των αλμύρων τροφών, μετά πάντα από συμβουλή του θεράποντος  ιατρού. Δρ Στέφανος Ζερβούδης , Δρ Γεωργός Ιατράκης
-Πότε χρειάζεται να κάνω Μαγνητική Tομογραφία μαστού.
Ο μαστολόγος θα καθορίσει πότε χρειάζεται αυτή την ειδική απεικονιστική εξέταση, λαμβάνοντας υπόψη τις παρακάτω περιπτώσεις: 1) Υψηλού κινδύνου ασθενείς: γενετικός καρκίνος BRCA1 BRCA2, οικογενειακό ιστορικό καρκίνων του μαστού 2) Πολύ πυκνός ύποπτος μαστός σε νέες γυναίκες 3) Γυναίκες με εμφυτεύματα σιλικόνης 4) Διαφορά μαστογραφίας-υπερηχογραφήματος > 1cm 5) Εκτίμηση μασχαλιαίων λεμφαδένων 6) Τοπική σταδιοποίηση πριν από συστηρητική επέμβαση: Paget, πολυκεντρικός, πολυεστιακός λοβιακός καρκίνος, επέκταση DCIS, καρκίνος στον άλλο μαστό 7) Ανίχνευση πρωτοπαθούς όγκου για N+ ( CUP syndrome) ή M+ . 8) Συντηρητική επέμβαση: Μαστεκτομη με διατήρηση δέρματος ή θηλής 9) Ασθενείς με ουλές μετά από BCT, τοπική υποτροπή? 10) Παρακολούθηση θεραπείας: αποτελεσματικότητα χημειοθεραπείας πριν τη χειρουργική επέμβαση. Οι ενδείξεις της Μαγνητικής τομογραφίας μαστού έχουν δημοσιευθεί από τον Δρ Στέφανο Ζερβούδη στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Γυναικολογίας το 2009, σε ανακοίνωση μετά από τροποποίηση των κλασσικών ενδείξεων που δημοσίευσε ο Δρ Sardenelli. Zervoudis modified from Sardanelli F, The Breast ,19,2010.
-Για τον καρκίνο του μαστού, είναι καλύτερη θεραπεία η μαστεκτομή ή η ογκεκτομή με ακτινοθεραπεία;
Οι γυναίκες που επιλέγουν ογκεκτομή και ακτινοθεραπεία έχουν την ίδια πιθανότητα επιβίωσης με όσες επιλέγουν μαστεκτομή. Το “πλεονέκτημα” της ογκεκτομής είναι ότι διατηρεί τον μαστό. Μειονέκτημα της ογκεκτομής είναι η ανάγκη για ακτινοθεραπεία 4 με 5 εβδομάδων μετά από τη χειρουργική επέμβαση. Ωστόσο, μερικές γυναίκες που υποβάλλονται σε μαστεκτομή θα χρειαστούν και αυτές ακτινοθεραπεία. Αν προτιμήσετε τη μαστεκτομή, ίσως θελήσετε να συζητήσετε το ενδεχόμενο πλαστικής αποκατάστασης του μαστού σας. Όσο περισσότερη και πιο αξιόπιστη πληροφόρηση έχετε τόσο θα διευκολυνθείτε στη “σωστή” για σας απόφαση. Με «έγκαιρη» θεραπεία, η επιβίωση πάρα πολύ συχνά υπερβαίνει τα 10 έτη. ( πάνω από 95% στην δεκαετία ) .
-Είμαι 25 ετών. Έχω ένα όγκο στο στήθος μου και φοβάμαι ότι πρόκειται για καρκίνο. Θα πρέπει να ανησυχώ;
Ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες, 9 στους 10 «όγκους» δεν είναι καρκίνος. Συχνά, αυτοί οι “όγκοι” είναι μια συλλογή από καλοήθη κύτταρα του αδένα του μαστού ή μια κύστη. Ωστόσο, αν έχετε εντοπίσει ένα “όγκο”, θα πρέπει να δείτε τον γιατρό σας, ξεκινώντας έτσι τη διαδικασία για μια οριστική διάγνωση. Γενικά, αν είστε νέα (<30 ετών) θα πρέπει να ανησυχείτε λιγότερο και να είστε μεγαλύτερης ηλικίας (>35 ετών) περισσότερο. Ωστόσο, υπάρχουν και εξαιρέσεις. Λιγότερο ανησυχητικό εύρημα είναι αν ο “όγκος” είναι πολύ ευκίνητος και με ομαλό περίγραμμα. Για παράδειγμα, το ινοαδένωμα μπορεί να είναι πολύ ευκίνητο στην ψηλάφηση και γι’ αυτό ονομάστηκε “ποντίκι του μαστού”.
-Τι θα βρω στην αυτοεξέταση του μαστού που μπορεί να σημαίνει καρκίνο του μαστού;
Στην αρχή, συχνά δεν υπάρχουν κάποια σημεία ή συμπτώματα του καρκίνου του μαστού που μπορείτε να δείτε ή να ψηλαφήσετε. Δυστυχώς, από τη στιγμή που θα ξεκινήσει να υπάρχει ένα καρκινικό κύτταρο μέχρι αυτό να φτάσει σε ψηλαφητό όγκο (διαστάσεων 9 χιλιοστά) μπορεί να χρειαστεί να περάσουν 9 χρόνια, οπότε να πρόκειται για 10 εις την ενάτη κύτταρα. Mπορεί να αισθανθείτε ένα ψηλαφητό όζο, κάποια τοπική πάχυνση ή ένα λακκάκι (εισολκή) στο στήθος. Επίσης, μπορεί να δείτε αυτή την εισολκή ή να δείτε κάποια κοκκινίλα ή να αισθανθείτε τον μαστό σας ζεστό ή να δείτε αιματηρό έκκριμα από τη θηλή. Σημειώνεται ότι κάποιοι ειδικοί δεν συστήνουν τη συστηματική αυτοεξέταση του μαστού γιατί δεν φάνηκε να ανιχνεύει «έγκαιρα» τον καρκίνο και να βελτιώνει την επιβίωση των γυναικών. Ωστόσο, αν έχετε συγγενείς με καρκίνο του μαστού, ίσως, θα έπρεπε να ακολουθήσετε την “κλασική” συμβουλή της αυτοεξέτασης 4-5 μέρες μετά την αρχή της περίοδό σας ή μια μέρα του μήνα που θα σας βόλευε αν είστε σε εμμηνόπαυση.
-Η άποψη μας για την απόφαση της Angelina Jolie.
O “κληρονομικός” καρκίνος του μαστού , σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, οφείλεται σε μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 και/ή BRCA2. Tα γονίδια αυτά βρίσκονται στα χρωμοσώματα 17 και 13 αντίστοιχα. Υπάρχουν και άλλα περίπου τριάντα γονίδια P53 ( LI Fraumeni Syndrome 1/10000) , PTEN (νόσος Cowden) , ATM, CHECK 2 ( 1/160) πιο σπάνια και άλλα που δεν έχουμε ακόμα βρει. Τονίζεται ότι ο καρκίνος του μαστού οφείλεται σε μεταλλάξεις αυτών των γονιδίων και όχι στα γονίδια κάθε αυτά (όπως γράφτηκε σε μερίδα του ημερήσιου τύπου). Ο ρόλος αυτών των γονιδίων είναι να προστατεύουν από τον καρκίνο του μαστού. Είναι δύσκολη η καθιέρωση “διαχρονικών” κριτηρίων για τη σύσταση ελέγχου για την ανίχνευση των προηγούμενων μεταλλάξεων. Ωστόσο, σε μια οικογένεια με ιστορικό καρκίνος του μαστού και/ή καρκίνο των ωοθηκών, μπορεί να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες, ο έλεγχος του μέλους της οικογένειας που του έχει εκδηλωθεί η ασθένεια . Αν αυτό το άτομο βρεθεί ότι έχει μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2, τότε και άλλα μέλη της οικογένειας μπορούν να ελεγχθούν για να φανεί αν έχουν επίσης τη μετάλλαξη αυτών. Σημειώνεται ότι η πιθανότητα μετάλλαξης των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2 αυξάνεται αν υπάρχουν: -δύο πρώτου βαθμού συγγενείς (μητέρα, αδελφή ή κόρη) που διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, ένας από τους οποίους διαγνώστηκε σε ηλικία ≤ 50 ετών. -ένας πρώτου βαθμού συγγενής με καρκίνο του μαστού και στους δύο μαστούς. -τρείς ή περισσότεροι συγγενείς πρώτου ή δεύτερου βαθμού (θεία ή γιαγιά) που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού (ανεξάρτητα από την ηλικία της διάγνωσης). - συνδυασμός συγγενών πρώτου ή δεύτερου βαθμού που διαγνώστηκαν με καρκίνο του μαστού και καρκίνο των ωοθηκών. Για παράδειγμα, ένας συγγενής πρώτου βαθμού με καρκίνο του μαστού και ένας συγγενής δεύτερου βαθμού με καρκίνο των ωοθηκών. -συνδυασμός συγγενών πρώτου ή δεύτερου βαθμού που διαγνώστηκαν με καρκίνο των ωοθηκών. Για παράδειγμα, ένας συγγενής πρώτου βαθμού και ένας συγγενής δεύτερου βαθμού με καρκίνο των ωοθηκών (ανεξάρτητα από την ηλικία της διάγνωσης). -ένας συγγενής πρώτου ή δεύτερου βαθμού που διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού και καρκίνο των ωοθηκών (ανεξάρτητα από την ηλικία της διάγνωσης) - καρκίνο του μαστού που διαγνώστηκε σε άνδρα συγγενή Αυξημένη πιθανότητα για μετάλλαξη των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2 έχουν και οι Εβραίοι Εσκενάζυ και  οι  Ισλανδοί (κλειστές κοινότητες ). Με αφορμή την πρόσφατη αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή στην οποία υποβλήθηκε η Αντζελίνα Τζολί θα πρέπει να γίνουν οι παρακάτω επισημάνσεις. Πρώτα, η μετάλλαξη των προηγούμενων γονιδίων συνεπάγεται τη μεγάλη πιθανότητα (50- 80% περίπου) εμφάνισης καρκίνο του μαστού σε κάποια στιγμή της ζωής της γυναίκας δηλαδή 6 φορές παραπάνω από τον γενικό κίνδυνο να κάνει καρκίνο μαστού μια γυναίκα στην ζωή της ( 10%).Επίσης, η μετάλλαξη των γονιδίων συνεπάγεται αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών (15-40% περίπου) και πιθανόν άλλους καρκίνους: πάγκρεας χοληφόρων, προστάτη.  Με δεδομένο ότι με την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή, αλλά και την αφαίρεση των ωοθηκών, δεν αφαιρείται το “σύνολο” των ιστών που βρίσκονται σε κίνδυνο, μερικές γυναίκες παρουσίασαν αργότερα καρκίνο του μαστού, καρκίνο των ωοθηκών ή πρωτοπαθή καρκίνο του περιτοναίου (που μοιάζει με τον καρκίνο των ωοθηκών). Ο κίνδυνος αυτός είναι μικρός (<5 με 10%) αλλά υπαρκτός. Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι το πόσο μεγάλη είναι η προστασία που παρέχουν οι προηγούμενες αφαιρετικές χειρουργικές επεμβάσεις μπορεί να διαφέρει μεταξύ των φορέων των μεταλλαγμένων γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Ας δούμε αν η αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή είναι η «μόνη» επιλογή αυτών των γυναικών που γνωρίζουν ότι έχουν μετάλλαξη των γονιδίων. Αρχικά, σημειώνεται ότι περισσότερες από 300.000 Αμερικανίδες έχουν μετάλλαξη των γονιδίων στο BRCA1 ή στο BRCA2 και με το προηγούμενο σκεπτικό θα μπορούσαν να υποβληθούν σε αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή. Προσοχή όμως! Να υποβληθούν σε αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή για να μη πάθουν καρκίνο του μαστού, θα ζήσουν όμως παραπάνω με αυτή την επέμβαση; H απάντηση όσο και αν φαίνεται προφανής δεν είναι απλή. Και αν ζήσουν παραπάνω, πόσο παραπάνω;  Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις στην αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή; Και εδώ η απάντηση δεν είναι απλή. Έτσι, θα σας παραθέσουμε μερικά στοιχεία και εσείς θα αποφασίσετε τι θα έπρεπε να κάνετε για τον εαυτό σας. Αν ο γονιδιακός έλεγχος είναι τόσο σημαντικός σε γυναίκες με “έντονο” οικογενειακό ιστορικό καρκίνο του μαστού, αυτός θα έπρεπε να ενταχθεί σε έλεγχο screening (προληπτικού ελέγχου) όλων των γυναικών που βρίσκονται σε κίνδυνο και να μην αποτελεί προσωπική πρωτοβουλία κάθε γυναίκας. Ο γονιδιακός έλεγχος στοιχίζει και δεν έχει ενταχθεί στις δωρεάν εξετάσεις όπως είναι η εξέταση Παπανικολάου και η μαστογραφία στο πλαίσιο των εξετάσεων “screening”. Η ατομική περίπτωση και λύση που επέλεξαν μεμονωμένες διασημότητες δεν λύνει το πρόβλημα αφού δεν αποτελεί εφικτή λύση για το γενικό σύνολο που πρέπει να λύσει οικονομικά θέματα που σχετίζονται με την εξέταση αλλά και την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή που ενδεχομένως θα ακολουθήσει. Δεύτερον, σε περίπτωση απόφασης “προφυλακτικής χειρουργικής” όπως έκανε η διάσημος ηθοποιός, πρέπει πρώτα να προηγηθεί μια πολύ μεγάλη συζήτηση με τη γυναικά που είναι υποψήφια για την επέμβαση αυτή, πρέπει να έχει επιβεβαιωθεί η θετική γονιδιακή εξέταση, και πρέπει να ζητηθεί συνάντηση και συζήτηση με ειδικό ψυχολόγο για να βεβαιωθεί για την απόφασης της. Πρέπει να εξηγήσει και ο χειρούργος γυναικολόγος μαστολόγος ότι η επέμβαση είναι αρκετά βαριά: πρόκειται για αφαίρεση των δυο μαστών αφήνοντας την θηλή ( υποδόρια μαστεκτομή με άμεση αποκατάσταση με εκθέματα σιλικόνης) καθώς και  αφαίρεση των ωοθηκών και των σαλπίγγων συνήθως με λαπαροσκόπηση. Αυτές οι επεμβάσεις θεωρούνται  "ρουτίνας" στην χειρουργική, αλλά δεν παύουν να έχουν και ένα ποσοστό επιπλοκών. Ατέλεια αισθητική με τις προθέσεις, κάψα με πόνο στο στήθος, φλεγμονές…. Σπάνιες επιπλοκές αλλά πιθανές.  Η αφαίρεση των σαλπίγγων και ωοθηκών έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να μη μπορεί πια να κάνει παιδιά και να βρίσκεται στην εμμηνόπαυση από τα 35 της με τους γνωστούς αυξημένους κινδύνους για καρδιοαγγειακά επεισόδια , οστεοπόρωση, δυσπαρευνία ( πόνος στην επαφή), γήρανση του δέρματος ( ρυτίδες κλπ). Επίσης αυτή η διπλή χειρουργική επέμβαση δεν προστατεύει 100% , αλλά παραμένει 2 με 3 % του αδένα του μαστού πίσω από την θηλή, και ενδεχομένως μπορεί αναπτυχθεί και εκεί καρκίνος. Οπότε αυτή επιλογή είναι μια λύση σε κάποιες περιπτώσεις αλλά δεν πρέπει να γενικευτεί σε όλες τις γυναίκες θετικές στα γονίδια. Υπάρχουν “φτηνότερες” αλλά εξίσου αποτελεσματικές επιλογές; H απάντηση είναι μερικώς  θετική. Έτσι, από εκτεταμένα στοιχεία, φάνηκε ότι η απλή αλλά στενή παρακολούθηση με (τουλάχιστον) ετήσιες μαστογραφίες και υπερηχογράφημα μαστού και παράλληλη ή εναλλάξ εκτέλεση μαγνητικής τομογραφίας μπορεί να ανιχνεύσει έγκαιρα τον ενδεχόμενο καρκίνο του μαστού. Επιπροσθέτως, κάνοντας κάποιες υποθέσεις για τη μελλοντική νοσηρότητα που συνεπάγεται η ωοθηκεκτομή, φάνηκε ότι η τακτική της στενής παρακολούθησης δεν υπολείπεται των ριζικών επεμβάσεων όσον αφορά την επιβίωση των γυναικών. Έτσι, οι γυναίκες με ωοθηκεκτομή σε νεαρή, σχετικά, ηλικία έχουν αυξημένη πιθανότητα για καρδιαγγειακά νοσήματα (και της θνησιμότητας που συνεπάγονται αυτά). Η ορμονική θεραπεία υποκατάστασης δεν φάνηκε να προστατεύει αποτελεσματικά από αυτά. Σε γυναίκες με μετάλλαξη των γονιδίων, ενδεχομένως, να έχει σημαντική προστατευτική επίδραση από τον καρκίνο του μαστού, η χορήγηση ταμοξιφαίνης (που φάνηκε να έχει αποτελεσματική δράση σε εκείνες με προκαρκινικές ή αρχόμενο ενδοπορικό καρκίνο σε πενταετή χορήγηση). Ωστόσο, αυτή η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να συνοδεύεται από αυξημένο κίνδυνο θρομβοεμβολικών επεισοδίων και ελαφρά αυξημένη πιθανότητα για καρκίνο του ενδομητρίου. Παρόμοια προστατευτική επίδραση σε γυναίκες με γονιδιακή μετάλλαξη έχει ενδεχομένως και η ραλοξιφαίνη που επίσης προστατεύει απο την οστεοπόρωση. Εκτός αυτά τα δυο βασικά φάρμακα ( ταμοξιφαίνη και ραλοξηφαίνη), τρέχουν μελέτες με άλλα φάρμακα : “αντιαρωματάσεις”  ( IBIS2),και “Φενιρετιδε”. Θα πρέπει να τονιστεί η μεγάλη σημασία σ' αυτές της γυναίκες να μειώσουν τους παράγοντες κινδύνου του καρκίνου του μαστού ( μειώση αλκοόλ, μείωση καπνίσματος, μειώση σωματικού βάρος, αύξηση σωματικής άσκησης ,διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες και ω3 λιπαρά ) και η καλή άμυνας του οργανισμού είναι πολύ σημαντική και μπορεί να ενισχυθεί με φυτικά ανοσοδιεγερτικά : Echinacea, Pidotimod, Ammona Muriata (Graviola). Συνοψίζοντας, η στενή παρακολούθηση φάνηκε να προσφέρει την ίδια επιβίωση με εκείνη της αμφοτερόπλευρης μαστεκτομής (που υπολογίστηκε να αυξάνει τη συνολική επιβίωση <5 χρόνια περίπου). Ωστόσο, σε πραγματικές συνθήκες, τουλάχιστον για την Ελλάδα, χωρίς συστηματικό “screening”, και χωρίς την ένταξη της (συχνής) μαγνητικής τομογραφίας στις (δωρεάν) εξετάσεις screening των γυναικών υψηλού κινδύνου, υπάρχει δυσκολία στην εφαρμογή της στενή παρακολούθησης. Συμπερασματικά, ας θυμηθούμε (σε ελεύθερη απόδοση) τα λόγια ενός δασκάλου μας όταν ήμασταν φοιτητές της ιατρικής “η χειρουργική, σε καμιά της μορφή, δεν μπορεί να θεωρηθεί πραγματική πρόοδος για την ιατρική. Έτσι, στο μέλλον θα θεωρείται αδιανόητο ένα όργανο που πάσχει να αφαιρείται ή ένα όργανο που πρόκειται να νοσήσει να αφαιρείται επίσης. Πραγματική πρόοδος θα ήταν να παίρνεις ένα φάρμακο και να γίνεσαι καλά”. Τελικά φαίνεται ότι θα υπάρχουν  ακόμα περιπτώσεις που η χειρουργική επέμβαση θα είναι η προτεινόμενη λύση για αυτές τις δικαιολογημένα αγχωμένες γυναίκες και περισσότερο στην Αμερική, χώρα της υπερβολής. Μήπως είναι μια από αυτές και η Αντζελίνα Τζολί; Όμως δεν πρέπει να γενικεύουμε την απόφαση της και πρέπει να παίρνουμε πάντα υπόψη μας την ψυχολογική, κοινωνική και πολιτισμική ευαισθησία κάθε Ευρωπαίας  γυναίκας που διαφέρει σημαντικά από την αντίστοιχή Αμερικανίδα. Άλλωστε σε πολλούς τομείς της ιατρικής η ευρωπαϊκή σχολή διαφοροποιήται από την αμερικανική. Σ. Ζερβούδης : αν. Καθηγητής Γυναικολογίας- Μαστολογιας Γ. Ιατράκης : Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας
-Τι είναι η γαλακτοσκόπηση
Μιά πρωτοποριακή διαγνωστική μέθοδος που βασίζεται στην ενδοσκοπική εξέταση των πόρων του μαστού. Η γαλακτοσκόπηση είναι συμπληρωματική εξέταση (δεν μπορεί δηλαδή να αντικαταστήσει την μαστογραφία), προσφέρει επιπλέον πληροφόρηση και πιο ολοκληρωμένη διάγνωση , ειδικά σε γυναίκες με σύμπτωμα ¨έκκριμα της θηλής¨
-Σε ποιες περιπτώσεις ενδείκνυται η γαλακτοσκόπηση;
Για να ανιχνεύει προ-καρκινικές βλάβες μέσα στους πόρους του μαστού, για διάγνωση άλλων παθήσεων ( θηλώματα σαν πολύποδα του μαστού), και για διάγνωση του καρκίνου του μαστού σε αρχικό στάδιο εκεί που η μαστογραφία είναι συνήθως αρνητική ( αρχικό στάδιο καρκίνου κοντά στην θηλή πχ: Α. Όταν υπάρχει έκκριση υγρού από τον ένα μαστό και από έναν ή δύο πόρους (μονοπορικό η διπορικό έκκριμα θηλής). Β. Σε γυναίκες με βαρύ οικογενειακό ιστορικό καρκίνου (δύο συγγενείς Α βαθμού με καρκίνο ή τρεις συγγενείς Α και Β βαθμού με καρκίνο). Γ. Επίσης, σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μερική ή ολική μαστεκτομή, προτείνεται σε κάποιες περιπτώσεις η γαλακτοσκόπηση στον υγιή μαστό.
-Πως γίνεται η γαλακτοσκόπηση.
Με τοπική αναισθησία ή με ελαφριά νάρκωση (μέθη). Ο πόρος που εκκρίνει υγρό διαστέλλεται, το γαλακτοσκόπιο (που είναι σαν πολύ λεπτό εργαλείο ( ενδοσκόπιο) και συνδέεται με ειδική μικρό-κάμερα) διεισδύει στον πόρο και ο θεράπων ιατρός -μέσω του μόνιτορ- ελέγχει το εσωτερικό του. Αφού ολοκληρωθεί η οπτική εξέταση, ο γιατρός χρησιμοποιώντας ένα πολύ λεπτό βουρτσάκι -το οποίο εισέρχεται στον πόρο μέσω του γαλακτοσκοπίου- λαμβάνει δείγμα κυττάρων ,``βούρτσισμα πόρου ``duct brushing``. Επίσης γίνεται έκπλυση του πόρου μετά από έγχυση με φυσιολογικό ορό μέσα στο πόρο και αμέσως μετά αναρρόφηση ¨τεχνικη ``εκπλυση πόρου ¨duct lavage`` . Στη συνέχεια γίνεται κυτταρολογική εξέταση ,με την τεχνική της υγρής φάσης (breast pap test-thinprep). Για μεγαλύτερη ακρίβεια στη διάγνωση λαμβάνεται και υγρό από τη θηλή, με τη χρήση της ειδικής αντλίας (mammary pump). Το έκκριμα εξετάζεται με την τεχνική υγρής φάσης, όπως ονομάζεται, αυξάνοντας σημαντικά το ποσοστό έγκυρης διάγνωσης.
-Το ποσοστό ακρίβειας της διάγνωσης της γαλακτοσκόπησης
Αγγίζει το 70% (όπως και με το Test Pap για την διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ). Ωστόσο, σε έρευνες που έχουν γίνει στην Ιαπωνία (είναι πρωτοπόρος χώρα στον τομέα της γαλακτοσκόπησης) έχει αποδειχθεί ότι σε επιλεγμένες περιπτώσεις η πιθανότητα έγκυρης διάγνωσης με τη συγκεκριμένη μέθοδο μπορεί να φτάσει και το 90%.
-Οι επιπλοκές της γαλακτοσκόπησης.
Η πιθανότητα επιπλοκών είναι μηδαμινή, μόλις 1 στις 1000 περιπτώσεις και όχι σοβαρές ( απλή μαστίτιδα)
-Πόσο διαρκεί η γαλακτοσκόπηση.
Από 5 μέχρι 20 λεπτά, ανάλογα με την περίπτωση. Η εξεταζόμενη φεύγει μετά από μία ώρα, δεν πονάει καθόλου και το μόνο που χρειάζεται είναι να πάρει μια απλή αντιβίωση.
-Πόσο κοστίζει η γαλακτοσκόπηση .
Με δεδομένη την αποτελεσματικότητά της, το κόστος της είναι πολύ μικρό.
-Πότε βγαίνουν τα αποτελέσματα των κυτταρολογικών εξετάσεων από την γαλακτοσκόπηση
Σε μία εβδομάδα έως δέκα ημέρες.
-Τι ακλουθεί από την γαλακτοσκόπηση
Σε περίπτωση βλάβης (θήλωμα ή πορεκτασία) γίνεται αφαίρεση του πόρου. Εκτός από την κλασική τεχνική αφαίρεσης (Μικροπορεκτομή), υπάρχει μια πιο εξελιγμένη τεχνική (την οποία επινόησε και εφάρμοσε για πρώτη φορά ο δρ. Στέφανος Ζερβούδης) που ονομάζεται Διαθηλής Πυραμιδεκτομή: με τη χρήση μικροσκοπίου γίνεται μικροχειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του πόρου μέσω μιας πολύ μικρής τομής δια της θηλής. Το πλεονέκτημα της είναι ότι αφαιρείται μόνο ο πόρος όπου εντοπίζεται το πρόβλημα και δεν αφήνει σημάδια.
-Έχει παρενέργειες η ακτινοθεραπεία του μαστού;
Με την αλματώδη ανάπτυξη και εξέλιξη της τεχνολογίας στον χώρο της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας, έχουν σχεδόν εκλείψει η παρενέργειες του παρελθόντος (πνευμονικές ινώσεις, περικαρδίτιδες, εγκαύματα, κλπ.), μία μόνο πορφυρά χρώση εμφανίζεται στα μισά περίπου της θεραπείας οι οποία με το χρόνο εξαφανίζεται. Σπανίως, περιπτώσεις κυρίως άσπρου δέρματος μπορεί να προκληθεί έγκαυμα το οποίο αντιμετωπίζουμε είτε προληπτικά, είτε θεραπευτικά με κατάλληλες αγωγές.
-Είναι αλήθεια ότι η ακτινοβολία στον μαστό, και όχι μόνο, είναι βλαβερή για τον ανθρώπινο οργανισμό;
Είναι αλήθεια ότι η ακτινοβολία ενοχοποιείται σαν προδιαθεσικός παράγοντας για την δημιουργία κακοήθων νεοπλασιών. Όμως είναι στατιστικά αποδεδειγμένο ότι ο κίνδυνος αυτός είναι ελάχιστος μπροστά στην τεράστια συνεισφορά ωφέλειας που προσφέρει η ακτινοθεραπευτική αγωγή
-Ποία η συνδρομή της ακτινοβολίας στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού;
α. Αυξάνει το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών. Έχει αποδειχθεί στατιστικά και επιστημονικά ότι οι ασθενείς με καρκίνο στον μαστό έχουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιβίωσης όταν έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπευτική αγωγή. β. Ελαχιστοποιεί το ποσοστό τοπικής υποτροπής της νόσου. γ. Μειώνει αισθητά τον κίνδυνο εξέλιξης του καρκινώματος από IN SITU σε διηθητικό. δ. Συντελεί στο να διατηρήσει η ασθενής το όργανο (αποφυγή της ολικής μαστεκτομής) καθ’ ότι είναι πλέον παγκοσμίως επιστημονικά αποδεκτή η θεωρία ότι απλή τμηματέκτομη ακολουθούμενη από ριζική όσον αφορά την δόση ακτινοθεραπευτική αγωγή έχει τα ίδια ακριβώς αποτελέσματα με την ολική μαστεκτομή.
-Το μέλλον της χειρουργικής του μαστού
Το παρόν και το μέλλον τείνουν σε μια πιο συντηρητική χειρουργική, καθώς και σε στενότερη συνεργασία μεταξύ χειρουργών του μαστού και πλαστικών, την λεγόμενη ογκοπλαστική χειρουργική, που συνδυάζει την θεραπευτική ογκολογική επέμβαση με την πλαστική αποκατάσταση του μαστού. Τέλος, το παρόν και το μέλλον ανήκει στην ανίχνευση βλαβών με πολύ μικρή διάμετρο χάρη στις νέες τεχνικές στερεοταξικής μικροβιοψίας που απαιτούν στενή συνεργασία μεταξύ χειρουργών και ακτινολόγων.
-Η τεχνική του φρουρού λεμφαδένα εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις ;
Όχι. Αυτή η τεχνική συστήνεται συνήθως σε όγκους κάτω από 2 εκ., με καλή πρόγνωση, με πολύ μικρή πιθανότητα διασποράς, και πρέπει να πραγματοποιείται από έμπειρους γιατρούς σε αναγνωρισμένα κέντρα. Επίσης, η ιστολογική αξιολόγηση του φρουρού λεμφαδένα είναι καθοριστική στη μετέπειτα επέμβαση. Δηλαδή, αν ο φρουρός λεμφαδένας είναι διηθημένος από καρκινικά κύτταρα, τότε συνεχίζεται η επέμβαση με κλασσικό καθαρισμό πρώτου και δευτέρου επιπέδου. Πολλές μελέτες βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη για την πραγματική αξιολόγηση αυτής της επαναστατικής τεχνικής.
-Τι είναι η τεχνική του φρουρού λεμφαδένα
Η εφαρμογή της τεχνικής του φρουρού λεμφαδένα ξεκίνησε πριν δεκαπέντε χρόνια, μετά τις εργασίες των MORTONS και GUΙLIANO. Πρόκειται για τον εντοπισμό του πρώτου ή των πρώτων λεμφαδένων που δέχονται καρκινικά κύτταρα από τον όγκο. Αυτό γίνεται με δύο τεχνικές : α) χρωστική, με έγχυση γαλάζιας χρωστικής ουσίας στον όγκο λίγα λεπτά πριν την εγχείρηση ή υποδόρια, β) ραδιενεργό, με έγχυση ραδιενεργού υλικού στον όγκο λίγες ώρες πριν το χειρουργείο. Οι δύο αυτές τεχνικές μπορούν να εφαρμοσθούν και συγχρόνως. Το ποσοστό ανίχνευσης του φρουρού λεμφαδένα είναι πάνω από 90%, με αποτέλεσμα μια πολύ μικρότερη επέμβαση και τομή στη μασχαλιαία περιοχή. Υπάρχει όμως ένα ποσοστό περίπου 3%, σύμφωνα με το οποίο ο φρουρός λεμφαδένας που ανιχνεύεται, δεν αποτελεί στην πραγματικότητα τον πρώτο σταθμό των καρκινικών κυττάρων. Στην περίπτωση αυτή, υποτιμάται η έκταση της νόσου.
-Η αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης
Η χειρουργική αφαίρεση των μασχαλιαίων λεμφαδένων γίνεται όχι τόσο για θεραπευτικό σκοπό, όσο για σταδιοποίηση της νόσου. Δηλαδή, αν καρκινικά κύτταρα από τον μαστό έχουν διοχετευτεί στους μασχαλιαίους λεμφαδένες ή όχι. Γι’ αυτό, σύμφωνα με την σύγχρονη άποψη, αφαιρείται μόνο το πρώτο και το δεύτερο επίπεδο, 15 – 25 λεμφαδένες. Μια επιπλέον αφαίρεση λεμφαδένων δεν ωφελεί. Τα τελευταία χρόνια, η τεχνική του φρουρού λεμφαδένα θεωρείται ακόμα πιο επαναστατική .
-Ο καρκίνος του μαστού αντιμετωπίζεται χειρουργικά αποκλειστικά και μόνο με μαστεκτομή;
Η χειρουργική ήταν και εξακολουθεί να είναι η βασική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Πριν από έναν αιώνα, ο HALSTED καθιέρωσε την ριζική μαστεκτομή σαν standard θεραπεία. Αργότερα, μετά το 1950, οι PATEY και MADDEN απέδειξαν ότι μια συντηρητικότερη επέμβαση, η τροποποιημένη ριζική μαστεκτομή, είχε το ίδιο αποτέλεσμα για την επιβίωση της γυναίκας. Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, δεν αφαιρούνται οι θωρακικοί μύες, ούτε όλο το θωρακικό τοίχωμα, αφαιρούνται μόνο οι λεμφαδένες μέχρι το δεύτερο επίπεδο. Όμως, ο ακρωτηριασμός του μαστού, δυσβάσταχτη αναπηρία για μια γυναίκα, μπορεί να αποφευχθεί με την άμεση ή έμμεση, μετά από διάστημα λίγων μηνών, αποκατάσταση του μαστού με προθέματα ή τοποθέτηση κρημνών στη θέση της μαστεκτομής. Ακόμα πιο συντηρητικά, η χειρουργική έκανε την επανάστασή της μετά τις εργασίες της γαλλικής ομάδας του AMALRIC στη Μασσαλία, όπου, για πρώτη φορά, πρότεινε τη συντήρηση του μαστού αφαιρώντας μόνο ένα τμήμα του (τμηματεκτομή) και στη συνέχεια, ακτινοβολία της υπόλοιπης περιοχής. Οι μελέτες αυτές και αργότερα εκείνες της φημισμένης σχολής μαστολογίας του Μιλάνου του VERONESI επιβεβαίωσαν την εξίσωση : μαστεκτομή = τμηματεκτομή + ακτινοβολία του μαστού, για την επιβίωση της γυναίκας. Αλλά, η συντηρητική χειρουργική είναι αδύνατο να εφαρμοσθεί αν ο όγκος είναι πάνω από 3,5 εκ., ή βρίσκεται πίσω από τη θηλή ή είναι πολυεστιακός.
-Ανίχνευση καρκινικών κυττάρων στο έκκριμα της θηλής
Με τη βοήθεια μίας αντλίας, της mammary pump, ο μαστολογος συλλέγει υγρό από της θηλές των μαστών , ανώδυνα για την γυναίκα. «Το έκκριμα αυτό περιλαμβάνει κύτταρα των γαλακτοφόρων πόρων, των βαθιών πόρων και των λοβιδίων του μαστού» εξηγεί ο Αν. Καθηγητής Στέφανος Ζερβούδης, Χειρουργός Mαστολογος, εφευρέτης αυτής της τεχνικής που δημοσίευσε πρώτη φορά στον κόσμο στο Αμερικανικό ιατρικό περιοδικό ``Τhe breast Journal`` το 2001. «Στη συνέχεια αναλύονται τα κύτταρα και ανιχνεύονται οι προκαρκινικες αλλοιώσεις και ο καρκίνος του μαστού σε αρχικό στάδιο, με ποσοστό ανίχνευσης μεγαλύτερο του 74% ». Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι πρόκειται για εύκολη, επαναλαμβανόμενη τεχνική που συμπληρώνει τις άλλες διαγνωστικές μεθόδους. Ωστόσο, μπορεί να παρέχει πληροφορίες το έκκριμα που αναλύεται για το σύνολο του μαστού. Αυτό σημαίνει πως όταν δίνει θετικά αποτελέσματα είναι αξιόπιστα. Όμως εκτός από τα αποτελέσματα της ` Μammary pump``, πρέπει να ελέγχονται οι μαστοί από τον ιατρό μαστολογο με κλινική εξέταση, μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών. Σημειώνεται ότι αυτή η τεχνική της ``Μammary pump`` σώζει ζωές χάρη την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού
-Όταν μια γυναίκα ανακαλύπτει ότι έχει καρκίνο μαστού
Πρέπει να είναι αισιόδοξη διότι έχει πάρα πολύ μεγάλη πιθανότητα ίασης πάνω από 90% αν ο όγκος είναι μικρότερος από 1εκ. Με αρνητικό φρουρό λεμφαδένα , χάρις των καινούργιων τεχνικών θα μπορέσει να διατηρήσει μια πολύ καλή αισθητική του σώματος της . Οι καινούργιες συμπληρωματικές θεραπείες που χορηγούμε μειώνουν πολύ την πιθανότητα επανεμφάνισης της αρρώστιας και η ζωή συνεχίζετε μετά από αυτή επιτρέποντας μια κανονική συντροφική ζωή. Επίσης δυο χρόνια μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας μπορεί τεκνοποιήσει γνωρίζοντας ότι η εγκυμοσύνη της όχι μόνο δεν επηρεάζει αλλά έχει θετική επίδραση.
-Πότε γίνεται αποκατάσταση μετά από μαστεκτομή και με ποιο τρόπο
Η αποκατάσταση μετά από μαστεκτομή μπορεί να γίνει άμεσα στην διάρκεια της μαστεκτομής με ένα πρόχειρο ένθεμα που λέγεται expander που τοποθετείται στην θέση της μαστεκτομής σαν ένα μπαλόνι που θα φουσκώνεται προοδευτικά για κάποιους μήνες όπου μετά θα αντικατασταθεί με το τελικό ένθεμα : πρόθεμα συνήθως με σιλικόνη. Σε άλλες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε ένα κρημνό : που αποτελείται από ένα τμήμα δέρματος με λίπος και μυ που μεταφέρεται απο την πλάτη (ραχιαίο κρημνό) ή απο την κοιλιά (ορθοκοιλιακό κρημνό) ή απο τον γλουτό (γλουτιαίο κρημνό). Η αποκατάσταση μπορεί να γίνει επίσης και σε δεύτερο χρόνο συνήθως μετά από μήνες όταν έχει ολοκληρωθεί και η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία. Τέλος το τελευταίο στάδιο της αποκατάστασης είναι η δημιουργία νέας θηλής και θηλαίας άλω και διόρθωση της συμμετρίας των μαστών.
-Η αφαίρεση των λεμφαδένων και τον κίνδυνο του λεμφοιδήματος (πρήξιμο του χεριού)
Ξέρουμε ότι η εκτεταμένη αφαίρεση των λεμφαδένων της μασχάλης και η συνοδεία του με ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο λεμφοιδήματος σε πάνω από 10% των γυναικών. Αυτός ο κίνδυνος έχει μειωθεί αισθητά με τις καινούργιες χειρουργικές τεχνικές που είναι πιο συντηρητικές και ακόμα περισσότερο στην εφαρμογή της τεχνικής του φρουρού λεμφαδένα όπου χάρη αυτής της τεχνικής εντοπίζουμε τον ή τους πρώτους λεμφαδένες που συσχετίζονται με της διασπορά της κακοήθειας και αφαιρούνται επιλεκτικά. Έτσι έχει μειωθεί δραματικά αυτή η τρομερή επιπλοκή και επίσης η ασθενής έχει ένα πολύ μικρό σημάδι στην μασχάλη και μπορεί να φύγει από το νοσοκομείο αυθημερόν.
-Μπορούμε να αποφύγουμε την αφαίρεση του μαστού όταν έχουμε καρκίνο
Τα τελευταία 20 χρόνια μετά από εξαιρετικά αποτελέσματα των μελετών που εξέτασαν την επιβίωση των γυναικών με καρκίνο μαστού που υπεβλήθηκαν σε συντηρητική επέμβαση (όχι μαστεκτομή) μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η συντηρητική χειρουργική για καρκίνο μαστού είναι μια ασφαλής επιλογή όταν εκτελείται από ειδικούς και συνοδεύεται με συμπληρωματική προληπτική ακτινοβολία στον υπόλοιπο μαστό. Πρακτικά 8 φορές στις 10 μπορούμε να αποφύγουμε την τρομακτική ακρωτηριαστική μαστεκτομή δίνοντας στην γυναίκα και μια σιγουριά για την ογκολογική πρόγνωση και αισθητικά για την εικόνα του σώματος της . Επίσης πέρα από την συντηρητική χειρουργική τα τελευταία χρόνια εφαρμόζουμε τεχνικές ογκοπλαστικής που επιπλέον διορθώνουμε και κάποιες αισθητικές δυσμορφίες.
-Πότε πρέπει να γίνετε υπερηχογράφημα μαστών
Το υπερηχογράφημα μαστών δεν πρέπει να γίνει για screening αλλά για να συμπληρώνει την κλινική εξέταση (σαν το τρίτο χέρι του γιατρού). Δηλαδή συμπληρώνει την μαστογραφία και διαχωρίζει ένα ογκίδιο συμπαγή από μια κύστη , δίνει μια ένδειξη αν το ογκίδιο είναι πιθανών κακοήθης όταν περιλαμβάνει και την ελαστογραφία και τέλος βοηθά τον γιατρό για την εκτέλεση της παρακέντησης ή την δερματολογική βιοψία.
-Πότε πρέπει να γίνει μαστογραφία
Η μαστογραφία ήταν ,είναι και παραμένει το χρυσό εργαλείο για τη διάγνωση του καρκίνου μαστού σε αρχικό στάδιο. Οι παγκόσμιες οδηγίες συνιστούν να γίνει στον γενικό πληθυσμό από 50 χρονών μέχρι 74 χρονών (uspstf 2012,usoma 2012) ανά 2 χρόνια. Όμως αυτή η οδηγία δεν περιλαμβάνει τις γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο ούτε περιλαμβάνει τις πιο σπάνια αλλά υπαρκτές περιπτώσεις καρκίνο μαστού πριν από τα 50. Γι αυτό τον λόγο συνίσταται να γίνει μια πρώτη μαστογραφία (βασική) στην ηλικία περίπου των 37 χρόνων και η δεύτερη μετά τα 40 και μετά ανά 1-2 χρόνια μέχρι τα 50. Μετά τα 50 συμβουλεύουμε να γίνεται κάθε χρόνο για να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνο του μαστού και μάλιστα χάρις της καινούργιας τεχνολογίας (ψηφιακή μαστογραφία με high resolution). Επίσης σε περιπτώσεις δύσκολης διάγνωσης της μαστογραφίας διαθέτουμε την τεχνολογία μαστογραφίας 3d : τομοσύνθεση, που είναι πια η πιο ευαίσθητη και ειδική .
-Τι μπορώ να κάνω για να μειώσω τους κινδύνους να πάθω καρκίνο μαστού
Κάποιοι παράγοντες κίνδυνου δεν μπορούν να αλλάξουν όπως το οικογενειακό ιστορικό, συγγενείς πρώτου βαθμού με καρκίνο μαστού-ωοθηκών (μητέρα-αδελφή-γιαγιά) επίσης η πρόωρη έμμηνος ρήση( κάτω από 12 χρονών ),η καθυστερημένη εμμηνόπαυση( πάνω από 54 χρονών) και η δομή του μαστού: αυξημένη πυκνότητα στην μαστογραφία και ινοκυστικές μαστοπάθειες υψηλού κίνδυνου. Αντιθέτως συμβουλεύεται στην γυναίκα να τεκνοποιήσει στην μικρότερη ηλικία που μπορεί (κάτω από 25 χρονών) , να θηλάσει αν είναι εφικτό πάνω από 12 μήνες , να αποφύγει τα οινοπνευματώδη και την χρήση ορμονών πάνω από 5 χρόνια( σε γυναίκες με καταστατική θεραπεία της εμμηνόπαυσης). Επίσης συμβουλεύεται η διατήρηση του καλού σωματικού βάρους , διατροφή με χαμηλά ζωικά λιπαρά και πλούσια διατροφή σε λαχανικά (μπρόκολο, φασόλια, μανιτάρια και φρούτα) , πλούσια σε αντιοξειδωτικά. Επίσης η καλύτερη πρόληψη του καρκίνου του μαστού είναι η ανίχνευση σε αρχικό στάδιο προκαρκινικών βλαβών γι αυτό συμβουλεύεται να γίνεται ανά τακτά διαστήματα κλινικός έλεγχος ,μαστογραφία και υπερηχογράφημα μαστών.
-Πως γίνεται η αυτοεξέταση
Η αυτοεξέταση γίνεται μπροστά σε έναν καθρέπτη σε θέση καθιστή και μετά ξαπλωμένη και ψάχνει μια ρυτίδα στο δέρμα ή ένα βαθούλωμα ή ένα έκκριμα από την θηλή μία αλλαγή του χρώματος της θηλής. Μετά πραγματοποιείται η ψηλάφηση με τα 4 δάκτυλα μαζεμένα στα 4 τεταρτημόρια των μαστών άνω έξω, άνω έσω , κάτω έσω, κάτω έξω και στο τέλος συμπίεση της θηλής και ψηλάφηση της μασχάλης με το αντίθετο χέρι. Θα διερευνήσει αν υπάρχει κάποια σκληρία ,κάποιο ογκίδιο και την σύσταση του. Συνίσταται η εξέταση να γίνεται από την νεανική ηλικία μετά τα 20 μέχρι τα βαθιά γεράματα (75 χρονών) , επειδή στην Ευρώπη η πιθανότητα καρκίνου μαστού αυξάνεται με την ηλικία και δυστυχώς υπάρχουν και κακοήθη όγκοι σε πολύ νεαρές γυναίκες.
-Πότε και πως πρέπει να εξετάζω τους μαστούς μου
Πότε και πως πρέπει να εξετάζω τους μαστούς μου Δυστυχώς ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται σε μια από τις 10 γυναίκες στην ζωή της γι αυτό είναι πολύ σημαντική η πρόληψη. Η καλύτερη στιγμή της εξέτασης των μαστών είναι αμέσως μετά την περίοδο (μεταξύ 3ης και 7ης ημέρας του κύκλου) δηλαδή όταν έχει ξεπρηστεί το στήθος. Σε περίπτωση που δεν έχετε περίοδο λόγω εμμηνόπαυσης η εξέταση μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ημέρα και είναι προτιμότερο να έχει διακοπεί αν χορηγείται ορμονοθεραπεία τουλάχιστον ένα μήνα πριν. Η αυτοεξέταση των μαστών από την γυναίκα συμβουλεύεται να γίνεται 2-3 φόρες τον χρόνο ενώ ο γιατρός της θα την πραγματοποιήσει κάθε χρόνο μαζί με την γυναικολογική εξέταση.